زمین کارخانه

1-3: موقعیت زمین:

زمین کارخانه سیمان با مساحت تقریبی 16/42 هکتار در نزدیکی روستای گلگیر در 42 کیلومتری جنوب شرقی شهر مسجد سلیمان واقع شده است. در بالای شمال­شرقی زمین کارخانه کوه آسماری از رشته جبال زاگرس قرار دارد و زمین نامبرده در محوطه نسبتاً مسطحی بین مسیل­های جریان یافته از کوه انتخاب شده است. در اطراف زمین کارخانه زمین­های کشاورزی با کشت دیم در اختیار روستائیان وجود دارد. می­توان گفت که به علت عدم دسترسی روستائیان به آب جاری دائم، کشت و کار عمده ­ای در مناطق اطراف به چشم نمی­خورد. قابل ذکر است که طی برنامه­ ریزی­ های انجام شده یک کارخانه آهک با فاصله حدود 300 متر از جنوب­ غربی کارخانه سیمان در دست طراحی و احداث می­باشد.

2-3: شیب زمین:

شیب کلی زمین از سمت شرق به غرب است. شیب در جهت جنوب به شمال 2/0 درصد و از شرق به غرب به میزان 2 درصد می­باشد.

در نتیجه پائین­ترین نقطه زمین گوشه غربی آن می­باشد. با توجه به طول زیاد اضلاع کارخانه اختلاف ارتفاعی نزدیک به 07/28 متر مابین گوشه­ های شرقی و غربی زمین عملاً شیب ملایمی در حد 2 درصد را به دست می­دهد.

این شیب ملایم به منظور احداث خط تولید است که بخش اعظم آن را شامل می شود.

1-1. بررسی موقعیت جغرافیایی

شهرستان مسجدسلیمان با مساحت 6968 کیلومترمربع (41/10 درصد از مساحت کل استان خوزستان) در شمال­ شرقی استان، مابین عرض-های جغرافیایی ’42 31 تا ’37 32 شمالی و طول­های جغرافیایی ’55 48 تا ’53 49 شرقی قرار گرفته است. این شهرستان از شمال به استان لرستان و بخش سردشت شهرستان دزفول و از غرب به شهرستان شوشتر، از جنوب به شهرستان­های رامهرمز و باغملک و از شرق به استان چهارمحال و بختیاری و شهرستان ایذه محدود می­شود. نقشه شماره (1-1) موقعیت شهرستان مسجدسلیمان را در استان نشان می­دهد.

شهرستان مسجدسلیمان در ناحیه زاگرس پست قرار دارد و قلمرو آن شامل ارتفاعات کوهستانی، دامنه­ ها و پای­کوه ­ها و همچنین دشت­های مجاور این ارتفاعات (شامل دشت­های چگارمان در غرب سد شهید عباس­پور، دشت گلگیر و حاجی­آباد، دشت لالی عنبل و دشت میان­رود) می­باشد.

از نظر حوزه آبریز این شهرستان در حوزه آبریز کارون قرار دارد و رودخانه کارون که مهم­ترین رودخانه این حوزه است از شرق تا غرب این شهرستان می­گذرد.

از نظر موقعیت نسبی، این شهرستان در جنوب­ غربی کشور و در شمال شرق استان خوزستان قرار دارد و در مجاورت نزدیک با استان­های لرستان و چهارمحال و بختیاری و همچنین سواحل شمال خلیج فارس می­باشد.

از نظر تقسیمات داخلی طبق آخرین تقسیمات کشوری این شهرستان دارای 3 بخش، 13 دهستان و دو شهر مسجدسلیمان و لالی است. نقشه شماره (1-2) محدوده­ های اداری-سیاسی شهرستان را بر حسب بخش و دهستان در سال 1375 نشان می­دهد.

1-5-10. واحد اراضی 3،2: فلات­ها و واریزه­ های قدیمی

این اراضی با شیب کلی 1 تا 2 درصد و شیب جانبی 2 تا 3 درصد با خاک­های نیمه عمیق تا عمیق با بافت­ سنگین و تکاملی پروفیلی و با مساحت 4/5 کیلومترمربع در این شهرستان دیده می­شود. این اراضی پس از انجام عملیات اصلاحی قابلیت نسبتاً خوب برای چرای تحت کنترل و قابیلت متوسط برای دیم­کاری خواهند داشت.

ضمناً کارخانه سیمان گلگیر مسجدسلیمان در این واحد استقرار یافته و طرح توسعه در همین واحد قرار گرفته است.

1-5-11. واحد اراضی 3،3: فلات­ها و تراس­های فوقانی

فلات­ها و تراس­های فوقانی با 106 کیلومترمربع با دشت­های رسوبی که توسط ماسه بادی­ها تثبیت و مدفون شده است و با شیب کلی 3 تا 5 درصد و شیب جانبی حدود 7 درصد به همراه خاک­های عمیق با بافت سبک و بدون تکامل پروفیلی دیده می­شود. فرسایش بادی و سبک بودن بافت کم برای چرای تحت کنترل و قابیلت متوسط برای زراعت آبی جالیز و صیفی­جات در بعضی قسمت­ها را دارد.

1- طرح سازماندهی سکونت­گاه­های مناطق روستایی – بنیاد مسکن انقلاب اسلامی خوزستان

1-5-16. نتیجه­ گیری

با توجه به مطالعات انجام شده واحدهای اراضی 4،1 و 2،4 و بعضی قسمت­های واحد اراضی 3،3 برای کشت نباتات آبی به خصوص نیشکر، گندم، یونجه و درخت­کاری مناسب هستند عملیات اصلاحی شامل تسطیح اراضی، احداث سیستم زه­کشی و کانال­های آبرسانی می­باشد. واحدهای اراضی 1،3 و 3،2 برای زراعت غلات (گندم و جو) مناسب می­باشد انجام عملیات صحیح دیم­کاری و کشت در خطوط تراز و شخم عمود بر شیب در آن­ها الزامی است. واحد­های اراضی 1،2 ، 2،2 ، 3،1 ، 3،2 ، 3،4 ، C.1 با رعایت اصول مرتع­داری مناسب برای استفاده دام می­باشند. در واحدهای اراضی 1،5 که دارای بقایای جنگل­های قدیمی می­باشد و درختان بلوط، بادام و پسته وحشی در آن­­ها دیده می­شود مناسب کاشت نهال گونه­ های مذکور است. همچنین اراضی 1،3 ، 1،4 ، 2،1 ، 2،3 ، 2،4 با انجام عملیان اصلاحی به منظور حفاظت خاک و پوشش گیاهی، تحت حفاظت کامل قرار می­گیرند. ضمنا کارخانه سیمان گلگیر مسجد سلیمان در واحد اراضی 2-3 استقرار یافته و طرح توسعه آن در همین واحد قرار گرفته است.

1-6. بررسی ویژگی­های پوشش گیاهی

بر اساس نقشه ارزیابی منابع و قابیلت اراضی شهرستان مسجدسلیمان پوشش گیاهی عمده منطقه شامل جنگل و مرتع می­باشد.

فصل پنجم

نتایج مطالعات زمین­ شناسی 1:1000 در محدوده یکصد هکتار از کوه

آسماری

واقع در شمال­غرب کارخانه سیمان کارون

(موضوع مرحله چهارم قرارداد)

 

1-5- زمین ­شناسی در محدوده یک­صد هکتار

در مورد زمین­ شناسی کوه آسماری به طور مفصل در فصول گذشته صحبت شده است، در اینجا به طور مختصر در مورد خصوصیات زمین­ شناسی لایه­ های کوه آسماری در محدوده یک­صد هکتار توضیحاتی داده می­شود.

محدوده یکصد هکتار که بین تنگ کناری جنوبی و تنگ شاه­رضا واقع شده از نظر زمین­ شناسی عمدتاً از واحد شماره 2 آسماری AS₂ (مطالعات مرحله سوم) تشکیل شده است. امتداد لایه­ های آهک تقریباً شرقی­ غربی است. شیب­ ها عمدتاً به طرف جنوب و جنوب­ شرق و بین 35-10 درجه متغیر است.

لایه ­ها عمدتاً از آهک حاوی کمتر از 2 درصد MgO تشکیل شده و در بعضی قسمت­ها در بین آن­ها لایه­ های نازکی (ضخامت حدود 10-20 سانتی­متر) از آهک با درصد MgO بین 2 تا 4 وجود دارد. قسمت­های مرتفع محدوده بیشتر از نوع لایه دولومیتی بوده و زون­هایی را شامل می­شوند که از محدوده استخراجی خارج اشت. در بعضی قسمت­ها در حاشیه ارتفاعات با دشت پوشش واریزه­ای که حاصل فرسایش و خردشدگی آهک است روی لایه­های آهکی را پوشانده و این وضعیت بیشتر در محل ورود دره­ ها به دشت ملاحظه می­شود. ضخامت این آبرفت زیاد نیست و حداکثر از چندین متر تجاوز نمی­کند.

در قسمت غربی محدوده زخنمون­هایی از بخش سوم سازند آسماری که دولومیتی است ملاحظه شده است. گسترش این واحد بر روی نقشه زمین­شناسی 1:1000 نشان داده شده است.

از نظر زمین­ شناسی ساختمانی نیز همان­طوری که قبلاً توضیح داده شده کوه آسماری به شدت تحت­ تاثیر تکتونیک شکسته شده و خرد شده است و این شکستگی­ ها به صورت دو دسته گسل در کوه مشخص می­باشد.

این دو نوع شکستگی که اغلب به صورت گسل­های عمودی است کم و بیش در محدوده یک­صد هکتار نیز دیده می­شوند و به طوری که از روی نقشه زمین­ شناسی 1:1000 ملاحظه می­شود این گسل­ها در قسمت­های جنوبی و غربی محدوده گسترش داشته و به طور شمالی جنوبی و یا شرقی در روی زمین به خوبی مشخص می­باشند.

امتداد آن­ها تقریباً شرقی غربی متمایل به شمال شرق جنوب غرب بوده و شیب آن­ها به طرف جنوب است. ضخامت لایه­ بندی بین 30 تا 100 سانتی­متر و اغلب دره­ ها عمود بر سطح لایه­ بندی و امتداد آن­ها شمال شرق جنوب غرب یعنی عمود بر امتداد تاقدیس می­باشد. در دو طرف دیواره­ دره­ ها لایه­ بندی آهک به خوبی دیده می­شود. در شرق دره هرمز از ضخامت 40 متر لایه­ های آهکی که بیرون­زدگی دارند نمونه ­بردای شده که در حقیقت عمق زون استخراجی است. در داخل دره هرمز به علت وجود چندین افتادگی (Rock Slide) که حاوی بیش از 2 در صد MgO می­باشد بر روی آهک­های خالص­تر وضعیت نامنظمی ایجاد شده که عمل استخراج را مشکل می­کند لذا این قسمت از محدوده­ های انتخابی جهت استخراج حذف شده است.

2-5- عملیات اکتشافی

عملیات اکتشافی در این مرحله از مطالعات شامل موارد زیر بوده است:

2-1-6 محدوده نهایی معدن

به منظور تعیین بلوک بهینه استخراجی از میان 3 بلوک موجود، علاوه بر داده ­های زمین­ شناسی و اکتشافی، مسائل فنی و اقتصادی نیز در نظر گرفته شده و بر این اساس، مقایسه­ ای بین 3 بلوک انجام گرفته که در زیر تشریح می­شود:

– بلوک I

نزدیکی به کارخانه و امکان احداث راه باربری ساده ­تر، از مزایای این بلوک می­باشد در حالی­که عیار سنگ آهک در آن کمتر از دو بلوک دیگر است.

– بلوک I I

عیار بهتر نسبت به بلوک I، ذخیره کافی، امکان احداث راه دسترسی از طریق بلوک I (در نتیجه فاصله یکسان تا کارخانه نسبت به بلوک I) از مزایای استفاده از این بلوک می­باشد.

– بلوک I I I

عیار بهتر نسبت به دو بلوک I ، I I تنها مزیت این بلوک می­باشد لیکن دورتر بودن آن تا کارخانه نسبت به دو بلوک دیگر و همچنین وضعیت سخت توپوگرافی که دسترسی به نقاط ارتفاعی معدن با هزینه­ های معقول راهسازی را امکان­پذیر نمی­سازد، از معیاب این بلوک است.

با توجه به نکات ذکر شده، بلوک I I به عنوان بلوک بهینه استخراجی انتخاب شده است. این بلوک دارای عیار استاندارد و ذخیره 30 ساله بوده و اختلاف تن کیلومتر حمل آن نسبت به بلوک I I I کمتر می­باشد و با عنایت به آن که حدود 50% هزینه­ های معدن­کاری روباز را برابری تشکیل می­دهد لذا این بلوک مناسب­ترین مسیر باربری را نیز دارا می­باشد.

3-1-6 ذخیره سنگ آهک در بلوک I I

به منظور تعیین ذخیره این بلوک که به عنوان مناسب­ترین بلوک جهت معدن و استخراج سنگ آهک انتخاب شده تعداد 9 مقطع قائم به فواصل 50 متر از یکدیگر تهیه شده است. موقعیت این مقاطع که به ترتیب از طرف شمال به جنوب با شماره ­های 1 الی 9 شماره ­گذاری شده ­اند روی نقشه 1:1000 و همچنین نقشه شماره 6 مشخص می­باشد. حد نهایی مقاطع در رقوم 525 متری یعنی حد نهایی استخراج در نظر گرفته شده و با توجه به شیب لایه­ بندی و نمونه­ برداری­ های انجام شده مناسب­ترین ضخامت در هر مقطع در نظر گرفته شده که به طور متوسط در این بلوک حدود 35-30 متر می­باشد.

با محاسبه حجم بین مقاطع حجم کلی بلوک محاسبه شده و بر اساس این حجم ذخیره سنگ آهک به دست آمده است. نتایج این محاسبات در جدول شماره 6 منعکس و به طوری که ملاحظه می-شود ذخیره سنگ تا رقوم 525 بالغ بر 14 میلیون تن است. بدیهی است ذخیره قابل استخراج کمتر از این مقدار بوده ولی به هر حال به گونه­ ای است که خوراک 30 سال کارخانه را بر اساس 1000 تن در روز استخراج به عنوان آهک Corrective به راحتی تامین خواهد کرد.